Natte schietkatoenloods en bomvrij hospitaal

Met veel trots zijn we in de zomer van 2023 begonnen met de restauratie van de natte schietkatoenloods en het bomvrij hospitaal. Beide gebouwen kennen een mooie geschiedenis.

BOMVRIJ HOSPITAAL

In het midden van de 19e eeuw bleek er behoefte te zijn aan een nieuw buskruitmagazijn, met de eis dat het gebouw bomvrij zou zijn. Dit hield in dat het te bouwen opslag bestand zou zijn tegen zware granaatinslagen. Het magazijn zou moeten worden gebouwd in Bastion VI.

In 1855 lag er een voorstel tot de bouw van een klein magazijn met twee ruimten met een lengte en breedte van 4.50 meter. Dit bestek ging met een reactie van de minister gepaard waarin hij voorstelde om het idee van kleine opslagruimten te laten varen en in plaats daarvan een groot buskruitmagazijn in Bastion VI te bouwen, dat dienst zou doen als centrale-opslagplaats.

Normaliter was de gewoonte om kleine magazijnen vanuit grote te bevoorraden. Dit was relatief een kostbare zaak in verhouding tot de capaciteit van hun berging en het risicovolle transport. Het advies van de Generaal-Majoor Inspecteur der 1ste Inspectie der Fortificatiën werd door het minister van Oorlog gevolgd en in mei 1857 werd het nieuwe buskruitmagazijn vergroot opgeleverd.
Het gebouw bevat drie ruimten, ieder gedekt door een tongewelf, 21 K/ton buskruit kon hier worden opgeslagen.

In 1874 werd de nieuwe vestingwet aangenomen, deze leidde tot eigentijdse aanpassingen van de vesting Hellevoetsluis. De uitvoering vond plaats in de periode 1880-1885. Een van de aanpassingen was dat de bastions voor zijn gebruikers een eigen kruitmagazijn zouden hebben. Daarbij verloor het grote kruitmagazijn in Bastion VI zijn taak als distributeur en werd als zodanig ingericht tot bomvrij wachtlokaal en logiesruimte. Het gebouw bestaat dan uit drie gewelfde ruimten met daar in een officiersverblijf, het deed dienst als noodhospitaal en voor kazernering.

Heden ten dage bekend als het ‘Bomvrije Hospitaal of Bomvrije Logies’

NATTE SCHIETKATOENLOODS

Complex bestaande uit een LOODS voor de opslag van natte schietkatoen en een bijbehorend hek, gebouwd tussen 1865-1870 binnen de vesting en marinehaven te Hellevoetsluis. Het gietijzeren hekwerk markeert aan de noordzijde een kleine vierkante waterplaats, waar vroeger een pomp stond. De loods is gesitueerd tegenover het uit 1665 daterende kruithuis in bastion V. Dit gebouw is tussen 1865-1870 eveneens voorzien van een hekwerk.

De loods is tegelijkertijd met de op circa honderd meter afstand gelegen affuitloods gebouwd, in een zeer sobere Eclecticistische stijl, waarbij Neo-Classicistische stijlelementen overheersen. Als gevolg van nieuwbouw is de visuele relatie tussen de deze twee loodsen enigszins verstoord.

Op enige afstand van de Opzoomerlaan staat tegenover het voormalige kruithuis uit 1665 in Bastion V een in baksteen opgetrokken loods met een bijbehorend gietijzeren hekwerk. Het hekwerk staat op zeer korte afstand van het gebouw en sluit een L-vormig terrein af. De opening in het hek bevindt zich recht voor de ingang van de loods.

Het duurde tot 1893 voordat er op Bastion V een tweede magazijn werd gebouwd. Het was bedoeld voor de opslag van een nieuwe generatie explosieven: het krachtige schietkatoen. Dit was in 1884 ontwikkeld en had cellulose als grondstof. Het werd grotendeels uit katoen verkregen en na een behandeling met salpeter en zwavelzuur in nitrocellulose ofwel schietkatoen omgezet. Het hierdoor verkregen explosief bleek een revolutie in oorlogsvoering. Het was ruim drie keer zo krachtig als traditioneel buskruit, zodat er een veel groter bereik mogelijk was. Het schietkatoen miste bovendien de hinderlijke kruitdampen en rookgassen die na het afvuren van buskruit rond een kanon bleven hangen, zodat er langduriger kon worden geschoten.

UPDATES

7 maart 2024
Op 6 maart kwamen de wethouders van de gemeente Voorne aan Zee, Igor Bal wethouder Vastgoed en Janneke Postma, wethouder Cultuur, een bezoekje brengen aan het Bomvrij Hospitaal en Natte Schietkatoenloods. Twee van de vele monumenten die wij voor de gemeente restaureren. Ook waren leden van Equipage De Delft, de huidige gebruikers van het Bomvrij Hospitaal, aanwezig.  Zij waren gekleed in kleding van weleer.

Rondleiding
Samen met Sylvia van Rienderhoff, technisch adviseur vastgoed van de gemeente Voorne aan Zee en architect Gerrit Bikker van Lakerveld Architecten, hebben we een rondleiding gemaakt. Igor Bal heeft onder toeziend oog van onze restauratiemetselaar Rob Pasnagel succesvol een steen gemetseld.

1 maart 2024

Momenteel zijn we bezig met het herstel van het oude hekwerk van de Natte Schietkatoenloods. Daarvoor hebben onze vaklieden het hek eerst gedemonteerd en vervolgens naar de werf van ons zusterbedrijf Van der Vegt in Bleskensgraaf vervoerd.

Daar is het restauratiewerk begonnen. De kolommen zijn allemaal van gietijzer. Om te zien waar het hekwerk kapot is, wordt het eerst helemaal gestraald. Van der Vegt heeft als motto: “Behoud gaat voor vervanging” dus eerst wordt gekeken hoe we het hek zoveel mogelijk kunnen restaureren. De hele slechte plekken die niet meer hersteld kunnen worden, worden vervangen. Natuurlijk wel in dezelfde stijl. Om de Schietkatoenloods heen leggen onze vakmensen nieuw straatwerk aan en daaromheen wordt straks het gerestaureerde hekwerk geplaatst.

Daarnaast zijn we begonnen met het herstellen van het voeg- en metselwerk van de Schietkatoenloods. En repareren we het houtwerk van de oude luiken. We pakken ook gelijk de luiken, en kozijnen van het Bomvrij hospitaal mee. Alle houten kozijnen waren door vandalisme en leegstand verdwenen. Hiervoor hebben we eerst zelf nieuwe mallen gemaakt. De luiken en kozijnen worden nieuw gemaakt omdat de huidige exemplaren niet meer te restaureren waren. We zorgen er natuurlijk wel voor dat de nieuwe kozijnen voorzien worden van de oude detailleringen. Dit doen onze restauratie timmermannen met de hand. Dat is een mooi staaltje vakmanschap, waar we goed in zijn. Het hang- en sluitwerk maakt de smid van Van der Vegt.

Meesters In, ons andere zusje, werkt ook mee aan de restauratie van het Bomvrij hospitaal. Zij leveren het natuursteen voor het Bomvrij Hospitaal. Het oude natuursteen was in slechte staat en moest hersteld en/of vervangen worden. De steenhouwers van Meesters In hebben het natuursteen in dezelfde stijl als vroeger gefrijnd.

Update januari 2024
De gemetselde bogen die bij het monument horen zijn helaas door vandalisme beschadigd. Momenteel zijn we bezig met het herstellen van deze bogen. Dit doen we door middel van schinkels. Hieromheen brengen we weer het metselwerk aan om de originele bogen te herstellen.

Bij het bomvrije hospitaal vervangen we in totaal 80.000 stenen met 520 meter aan voegwerk (snijwerk). Dit zijn speciaal gebakken stenen met een afwijkend formaat, afwijkende kleur en structuur. Dit wordt gedaan door Zilverschoon Randwijk.

Naast het metselwerk verzorgen we ook de nieuwe luiken, natuurstenen blokken, nieuwe deuren en herstellen we het buitenterrein.

Start bouw aug/september 2023

In augustus/september zijn we gestart met de werkzaamheden aan beide objecten. Hierbij begonnen we met het plaatsen van bouwhekken en het inrichten van de bouwterreinen. De restauratiewerkzaamheden betreffen hoofdzakelijk het vervangen en herstellen van metselwerk, het verwijderen van de hekwerken bij de Natte Schietkatoenloods en het vernieuwen van het dak bij het Bomvrij Hospitaal.

De inrichting van de bouwplaatsen hebben we zo klein mogelijk gehouden zodat het park zoveel als mogelijk toegankelijk blijft voor publiek. Omdat er ook transporten plaatsvinden voor het aan- en afvoeren van materialen, hebben wij de looppaden afgedekt met beschermende materialen. Als we klaar zijn met de werkzaamheden zorgen wij ervoor dat het park weer in de oude staat teruggebracht wordt.

 

 

HOE LANG DUREN DE WERKZAAMHEDEN?

De restauratiewerkzaamheden aan het Bomvrij Hospitaal en de Natte Schietkatoenloods duren ongeveer 11 maanden. Wij verwachten de werkzaamheden medio mei/juni 2024 af te ronden.

HOE BLIJF IK GEÏNFORMEERD?

Wanneer u actief geïnformeerd wil worden over bijvoorbeeld te verwachten overlast situaties kunt u uw gegevens sturen aan: bomvrijhospitaal@koninklijkewoudenberg.nl (beschikbaar vanaf start bouwwerkzaamheden). Wij zorgen er dan voor dat u op de hoogte blijft van de situatie in uw buurt.

Wanneer u een bericht aan ons stuurt slaan wij uw emailadres op en houden wij u per mail op de hoogte. Indien u hiervoor geen interesse heeft, hoeft u niets te doen.

WAAR KAN IK MIJN VRAAG STELLEN?

Wilt u niet op de hoogte gehouden worden, maar wel uw vraag stellen of idee melden?

Dat kan via bovenstaand mailadres. Mocht u een urgente vraag of klacht hebben (bijvoorbeeld een auto die in de weg staat) kunt u die ook stellen via het mobiele telefoonnummer van onze uitvoerder. Dit telefoonnummer is +31 6 54 34 08 34.

COMMUNICATIE TIJDENS DE WERKZAAMHEDEN

Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden houden wij u op de hoogte van de ontwikkelingen. Wanneer er werkzaamheden worden uitgevoerd die impact hebben op de directe omgeving (bijvoorbeeld een tijdelijke wegafsluiting) melden we dit één week van tevoren zodat u hiermee rekening kan houden. Zo proberen we de overlast beheersbaar te houden voor u als direct omwonende.

Daarnaast vragen wij uw hulp bij het melden van overlast buiten werktijden, vandalisme of andere externe invloeden waarmee we te maken kunnen krijgen. Op deze manier hopen we gezamenlijk deze tijdelijke situatie leef- en werkbaar te houden.

STAND VAN ZAKEN

Vanaf september wordt dit gedeelte van de website frequent bijgewerkt. Mogelijke overlast of de status van de restauratiewerkzaamheden worden hier gedeeld.