Natte schietkatoenloods en bomvrij hospitaal

In 1874 werd de nieuwe vestingwet aangenomen, deze leidde tot eigentijdse aanpassingen van de vesting Hellevoetsluis. De uitvoering vond plaats in de periode 1880-1885. Een van de aanpassingen was dat de bastions voor zijn gebruikers een eigen kruitmagazijn zouden hebben. Daarbij verloor het grote kruitmagazijn in Bastion VI zijn taak als distributeur en werd als zodanig ingericht tot bomvrij wachtlokaal en logiesruimte. Het gebouw bestaat dan uit drie gewelfde ruimten met daar in een officiersverblijf, het deed dienst als noodhospitaal en voor kazernering.

Heden ten dage bekend als het ‘Bomvrije Hospitaal of Bomvrije Logies’

NATTE SCHIETKATOENLOODS

Complex bestaande uit een LOODS voor de opslag van natte schietkatoen en een bijbehorend hek, gebouwd tussen 1865-1870 binnen de vesting en marinehaven te Hellevoetsluis. Het gietijzeren hekwerk markeert aan de noordzijde een kleine vierkante waterplaats, waar vroeger een pomp stond. De loods is gesitueerd tegenover het uit 1665 daterende kruithuis in bastion V. Dit gebouw is tussen 1865-1870 eveneens voorzien van een hekwerk.

De loods is tegelijkertijd met de op circa honderd meter afstand gelegen affuitloods gebouwd, in een zeer sobere Eclecticistische stijl, waarbij Neo-Classicistische stijlelementen overheersen. Als gevolg van nieuwbouw is de visuele relatie tussen de deze twee loodsen enigszins verstoord.

Op enige afstand van de Opzoomerlaan staat tegenover het voormalige kruithuis uit 1665 in Bastion V een in baksteen opgetrokken loods met een bijbehorend gietijzeren hekwerk. Het hekwerk staat op zeer korte afstand van het gebouw en sluit een L-vormig terrein af. De opening in het hek bevindt zich recht voor de ingang van de loods.

Het duurde tot 1893 voordat er op Bastion V een tweede magazijn werd gebouwd. Het was bedoeld voor de opslag van een nieuwe generatie explosieven: het krachtige schietkatoen. Dit was in 1884 ontwikkeld en had cellulose als grondstof. Het werd grotendeels uit katoen verkregen en na een behandeling met salpeter en zwavelzuur in nitrocellulose ofwel schietkatoen omgezet. Het hierdoor verkregen explosief bleek een revolutie in oorlogsvoering. Het was ruim drie keer zo krachtig als traditioneel buskruit, zodat er een veel groter bereik mogelijk was. Het schietkatoen miste bovendien de hinderlijke kruitdampen en rookgassen die na het afvuren van buskruit rond een kanon bleven hangen, zodat er langduriger kon worden geschoten.

Tussen 1890 en 1891 onderhandelden het Departement van Marine en het Ministerie van Oorlog over de opslag van de voorraden schietkatoen die zowel het leger als de zeemacht gebruikten voor hun torpedodiensten. Torpedos waren zeemijnen, die in tijden van oorlog werden aangewend om zeegaten en havens tegen vijandelijke schepen te beschermen. Het Ministerie van Oorlog stond toe dat het schietkatoen van de marine (circa 1400 kg) voorlopig werd ondergebracht in het bomvrij wachthuis in Bastion VIII. Dit werd echter als een te klein en ongeschikt gebouw bevonden, zodat er in onderling overleg een nieuw magazijn werd gebouwd in Bastion V. Dit werd in 1893 opgeleverd en deed tot omstreeks 1933 dienst.